De “Rijkswet inperking gevolgen Brexit” ofwel de zogenaamde Brexit noodwet is uitgesteld. Blijkbaar wil de commissie verder onderzoeken en vragen stellen of deze wet nog wel gewenst of nodig is. “De inbreng voor het nader voorlopig verslag vindt plaats op 3 maart 2020.” Dit houd in, een tweede ronde in de schriftelijke voorbereidingen met dus meer vragen vanuit de “Eerste Kamercommissie voor Immigratie & Asiel / JBZ-Raad (I&A/JBZ)”.
Gewenst!
Ten eerste, de vraag of deze wet nog gewenst is. Ja, uit diverse opinies blijkt dat Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk deze wet graag willen. Ook diegene buiten de VK en normaal tegen dubbele nationaliteit geven vaak hun ondersteuning gezien de speciale situatie. Dit is de indruk die verschillende belangenorganisaties zoals de 3Million, Stichting Nederlanders Buiten Nederland (SNBN) en de Stichting Grenzeloos Onder Een Dak (GOED) rapporteren. Ook Nederlanders in den Vreemde ervaart dat er een grote animo is om zo mensen hun toekomst, rechten en familieleven te verzekeren.
Nodig!
Nederlanders in den Vreemde zijn dan ook erg blij met het feit dat dit wetsvoorstel zowel in de Tweede Kamer is geaccepteerd en een gerapporteerde meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Maar er is ook kritiek en een zekere mate van achterdocht naar de Nederlandse politiek en regering toe. Sommige vermoeden dat dit geen eerlijk wetsvoorstel is, maar dat het destijds enkel een politiek gebaar was die uiteindelijk niet zal worden gebruikt. Men denkt daarbij niet zozeer aan de voorstellers maar aan andere politici, bepaalde partijen, en de regering. Wij zouden graag zien dat dit een ongegronde achterdocht is.
De achterdocht heeft veel te maken met hoe het wetsvoorstel veranderd is en afhangt van de clausule en voorwaarde of “een akkoord wordt bereikt waarin de rechten van Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk voldoende zijn gewaarborgd”. Hierbij kijken we dan ook naar de Britse overheid en hoe deze de rechten al dan wel niet beschermen. Omdat de rechten van de Nederlanders in het VK ‘niet’ zijn opgenomen in een primaire wetgeving staat het de overheid vrij om in de toekomst de rechten aan te passen, te veranderen. Niet enkel is dit een mogelijkheid, er is zelfs al sprake van.
Op 18 Dec 2019 verklaarde Downing Street onder Johnson “We will take back control of our laws and disentangle ourselves from the EU’s legal order”. Op de vraag of dit het makkelijker maakte om later rechten aan te passen verklaarde men dat dit enkel in het VK zou worden besloten. Ondanks publieke geluiden vanuit de Britse politiek dat Nederlanders kunnen en mogen blijven zoals voorheen zijn dit soort signalen tegensprekend. Indien en zodra de rechten in primaire wetgeving vastgelegd zouden worden dan is het daarna een stuk moeilijker om deze aan te passen of weg te nemen.
Het blijkt dat bij zulke voorstellen in het Britse parliament de huidige regering met een meerderheid van zetels zich hierop niet wil vastleggen. Het Britse Hogerhuis heeft zo eerder om een aanpassing van de zogenaamde Brexit Bill gevraagd. Dit zou Nederlanders in het VK het automatisch recht geven om te blijven, in plaats van het aanvraag systeem (Settled Status) via Home Office. Het zou ook een fysiek bewijs van de verblijfsstatus verzorgen. Dit was in lijn met eerdere publieke toezeggingen van zowel Mrs May als Mr Johnson. Echter werd dit voorstel afgewezen door het Parlement onder Johnson.
Windrush
Verschillende politici in en buiten het VK, en interesse groepen en organisaties, zijn dan ook bang voor in de toekomst een herhaling van de zogenaamde “Windrush scandal”. Waarbij op de lange termijn migranten en zelfs Britten met een migratie achtergrond onterecht hun werk en verblijfsrechten zijn ontzegd en zelfs zijn gedeporteerd. Ondanks dat er vanuit de Britse overheid erkenning hiervoor kwam en men regelingen trof om dit op te lossen blijft het probleem voortduren met verdere deportaties vandaag nog in het nieuws.
Formele EU zorgen
De EU maakt zich zo ook zorgen over de rechten van Nederlanders (EU-ers) in het VK. Zo kwam het EU Parlement op 15 Jan 2020 tot een resolutie waarbij men het VK verzocht om rechten te verzekeren. De resolutie had 751 voor en 29 tegen stemmen. Onder de praktische verzoeken vroeg de EU voor een fysiek document waaruit de verblijfstatus duidelijk is. Ook het recht om zich elders of terug te vestigen word verzocht te verzekeren. De Britse overheid heeft aangekondigd dat dit recht niet automatisch doorgaat en afhankelijk is van verdere onderhandelingen met de EU. Het VK beperkt zich enkel tot de huidige overgangsregeling. De EU maakt zich dan ook zorgen over een verwatering en afbraak van rechten voor Nederlanders in het VK en ook eventuele discriminatie mbt werk en behuizing. Ook stelde Michel Barnier, EU Chief Brexit Negotiator, bezorgd dat de Britse PM Johnson de organisatie van de onafhankelijke “monitoring authority”, dat de rechten en belangen van de EU burgers moet bewaken, heeft aangepast. De EU heeft hier vragen over en men is niet zeker of dit nu nog wel ‘onafhankelijk’ te noemen is.
De Home Office minister Brandon Lewis vertelde een Duitse krant dat Nederlanders (EU nationals) het risico lopen om te worden gedeporteerd als ze niet het Settled Status aanvragen voor het einde van 2020. Hij kwam hier later op terug en verklaarde dat dit uit verband was gehaald. Maar ook in verdere interviews op de Britse media verklaarde hij dat men met goede redenen moet komen waarom men niet op tijd het Settled Status heeft aangevraagd en dat dit van geval tot geval kritisch zal worden bekeken. Daarmee is het duidelijk dat de automatische continuatie van rechten zoals beloofd door de Britse overheid in hun 2016 Brexit campagne en daarna niet automatisch is.
EU Kinderen
Zo is men bezorgd over de rechten van EU kinderen die in de Britse kinderbescherming zitten. Men schat dat er tussen de 5,000 en 10,000 EU kinderen in het kinderbescherming systeem zitten of er net uit komen. Omdat deze vaak praktisch niet hun Settled Status kunnen krijgen of deze zelfs niet voor hun word aangevraagd kan de Britse overheid deze later zien als irreguliere migranten en verwijderen. Ook voor een eventuele verwijdering kunnen deze kinderen of net volwassenen te maken krijgen met dakloosheid en discriminatie.
EU ouderen
Ook voor ouderen is men bezorgd. Immers is het Settled Status systeem voornamelijk digitaal. Vele zijn niet bekend met de technologie. Er zijn ouderen die onterecht denken dat Home Office hun zal aanschrijven. Immers zijn veel al decennia in het VK woonachtig en hadden ze vroeger wel hun verblijfstatus via Home Office/Immigratie. Men denkt dat Settled Status voor hun niet noodzakelijk is of automatisch zal worden omgezet omdat men vroeger al bekend was bij de Britse overheid. Echter, heeft de Britse overheid voorgaande administratie niet bijgehouden toen het lid werd van de EU.
Home Office/Immigratie VK geen Administratie
Er bestaat in het VK geen gemeentelijke of centrale burger administratie zoals in Nederland. De Nederlandse overheid heeft en overzicht van alle Britten daar woonachtig en zo kan het IND deze aanschrijven en de gecontinueerde verblijfsstatus regelen. Dat is niet het geval in het VK. Men verwacht dan ook dat er in het VK velen zullen zijn die vergeten zullen worden en zo later in de problemen kunnen komen, of zich later hiervoor moeten verantwoorden. We verwijzen hier dan ook weer naar de (ongeleerde?) lessen van het Windrush schandaal.
Conclusie Noodzaak
Er zijn zo verschillende situaties en zorgen waarom wij voelen dat de rechten van de Nederlanders in het VK op de lange termijn onzeker zijn. Men kan zeker niet stellen dat deze nu ” voldoende zijn gewaarborgd”. Men kan nu besluiten om dit wetsvoorstel later te behandelen. Echter zal verder uitstel voor velen Nederlanders in het VK de onzekere situatie voor hun dan niet enkel vanuit de Britse overheid maar ook vanuit de Nederlandse overheid voortzetten. En met de onzekerheid blijven de daarbij komende gerapporteerde frustraties, depressies en psychische klachten voortduren.
We vragen dan ook om niet langer te wachten en deze wet zo spoedig mogelijk goed te keuren.
