Het is alweer bijna een jaar geleden dat we hierover berichten. Wat houdt het ook alweer in? De Grote Kamer van het Hof van Justitie van de Europese Unie (EU) stelde dat automatisch verlies van de Nederlandse nationaliteit niet evenredig was. Natuurlijk heeft de EU niks te zeggen over de nationaliteitswetgeving van lidstaten zoals Nederland. Maar men stelde wel dat met EU-overeenkomsten Nederland accepteerde evenredig te zullen zijn. En aangezien met het automatisch verlies van de Nederlandse nationaliteit ook het EU-burgerschap wordt verloren gaf het hof toch een uitspraak hierover en vond het hof automatisch verlies onevenredig. De uitspraak werd dan ook door de Hoge Raad geaccepteerd en gaf de overheid de instructies om hier (nu al) gebruik van te maken om diegene op wie dit van toepassing is, of was, de Nederlandse nationaliteit retrospectief terug te geven. Het retrospectieve aspect, met terugwerkende kracht, is voor de Nederlandse nationaliteitswetgeving vrij uniek.
Regering negeert advies van de Afdeling advisering van de Raad van State en NIDV.
Nederlanders in den Vreemde (NIDV), Stichting GOED en een aantal advocaten adviseerden bij de consultatie gezamenlijk dat het beter zou zijn als de wetgeving evenredig is voor alle (voormalig) Nederlanders en niet enkel voor diegene die gebruik maakten van hun EU-burgerschap rechten (EU Recht op Vrij Verkeer). De Afdeling advisering van de Raad van State schreef in hun advies ook “Toch rijst de vraag of verlies van het Nederlanderschap, zonder dat daarmee het Unieburgerschap verloren gaat, onder omstandigheden niet eveneens onevenredige gevolgen kan hebben voor de normale ontwikkeling van het gezins- en beroepsleven (of anderszins) van de betrokkene. Indien dat het geval is, is de beperking van de mogelijkheid van toetsing aan het evenredigheidsbeginsel, zoals voorzien in het voorstel van rijkswet, niet gerechtvaardigd. De Afdeling adviseert in de toelichting hierop in te gaan en indien nodig het wetsvoorstel aan te passen.”
Het antwoord daarop van Mw Ankie Broekers-Knol (VVD), staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, was dat de huidige wetgeving al voldoende bescherming geeft en stelde, “De regering ziet daarom geen aanleiding om een toetsing aan het evenredigheidsbeginsel ook mogelijk te maken” voor alle andere voormalige Nederlanders. Dat mag de regering dan wel vinden, maar dit wetsvoorstel ligt nu dus bij de Tweede kamer voor behandeling en voordat de Eerste kamer er een stempel opzet kan het best nog aangepast worden. Maar dat gebeurt waarschijnlijk wij gezamenlijk (U ook) onze stem laten horen. Dus, benader Uw favoriete politicus of partij, tweede, en later eerste, kamerlid en verwijs naar dit voorstel en hoe onredelijk U het vindt dat evenredigheid blijkbaar enkel gereserveerd is voor Nederlanders die hun EU-rechten gebruiken. Waarom kan Nederland niet ook een evenredige wetgeving voor iedere Nederlander hebben?
Overig advies en verbeteringen voor dit wetsvoorstel.
Afstappen van enkele-nationalteitsprincipe
Op ander advies van veel burgers en belangenorganisaties om nu dan ook af te stappen van het enkele-nationaliteitsprincipe (met uitzonderingen) stelt de regering dat dit meer is (een opmaat) dan de uitspraak en doel van het wetsvoorstel. Toegegeven, als we enkel naar de uitspraak kijken dan zit daar technisch wat in, maar desondanks moet men zich realiseren wanneer men zo kleine aanpassingen blijft maken dat de wetgeving misschien ietwat beter en redelijker wordt, maar ook stukken gecompliceerder. Een hoogleraar noemde de nationaliteitwetgeving al een “gedrocht” vanwege de vele aanpassingen, voorwaarden en uitzonderingen. De wetgeving is zodanig complex dat ambtenaren het vaak zelf niet goed begrijpen en verkeerd voorlichten. We zien de resultaten uit veel rapporten zoals o.a. het 2016 advies van de Nationale Ombudsman. Desondanks, ja technisch moet de politiek zich nu over dit gelimiteerde wetsvoorstel buigen en het is zeker een stap in de goede richting.
Versie 4, van een 10-Jaren Klok naar een 13-Jaren Klok.
Nou, dan heb je echt wel pech het dertiende jaar! Misschien vindt de regering dit net zo grappig als de stille wetswijziging op 01 April 2003? Dit introduceerde de laatste en huidige versie 10-Jaren Klok, Versie 3. Met als gevolg dat duizenden mensen in 2013 onwetend en ongewild hun nationaliteit verloren. Slechte grappen!
Op ons advies om het verliespunt, de zogenaamde 10-Jaren Klok, te verzetten naar 15 jaar of langer stelt het wetsvoorstel enkel 13 jaar. Totale afschaffing van de 10-Jaren Klok is natuurlijk een Utopie! Dit voorstel is natuurlijk beter dan de huidige 10 jaar welke, bij min of meer toeval, overeenkomt met geldigheidsduur van een paspoort voor volwassenen. Dit zal voorkomen dat een aantal mensen die hun paspoort niet tijdig (kunnen) vernieuwen/krijgen zo hun nationaliteit verliezen. Dat is zeker goed, maar kan beter. Let op, het is niet de aanvraag maar de afgifte datum van het paspoort dat die 10-Jaren Klok herstart. Dat had natuurlijk ook anders gekund. Als men stelt dat men blijk moet geven om Nederlander te willen blijven dan is de aanvraagdatum ons inziens goed genoeg, maar wettelijk nu dus niet. Misschien ook iets om aan te passen?
Overig advies en nog betere wetgeving
Overig advies en voorstellen om dit wetsvoorstel wat redelijker en evenrediger te maken zijn ook niet door de regering overgenomen. Zoals bvb verlies van nationaliteit te voorkomen in plaats van later via een toets te repareren, etc. Maar nee, dus is het nu aan de politiek om hier richting aan te geven. Hier vindt U de toelichting en redenatie van de overheid. Bij de redenaties stelt de overheid nogal vaak dat overige redelijke aanpassingen verder gaan (opmaat) dan de rechtsuitspraken en dat men zich wil beperken tot de uitspraken. Dit klinkt technisch redelijk maar om de 10 jaren naar 13 jaren aan te passen kunnen we ook niet aan de uitspraken van het hof van justitie van de EU en hoge raad relateren. Gelukkig kan de regering op dit punt dus wel een beetje redelijk zijn. Maar waarom dan niet ook zo voor de andere punten? In hoeverre werd serieus naar advies en reacties op de eerdere consultatie geluisterd, of kreeg men de opdracht om excuses te zoeken en zo min mogelijk af te stappen van een complexe en onredelijke wetgeving waardoor dagelijks Nederlanders voormalig Nederlanders worden?
Ondanks ons advies en kritiek is dit een stap in de goede richting. Let op, NU AL MOGELIJK!
Wat dit wetsvoorstel doet is de codificering van de rechtsuitspraken in onze nationaliteitswetgeving. Maar let op. U kunt nu al gebruik maken van de Evenredigheidstoets en zo Uw nationaliteit retrospectief terugkrijgen. Dus, er is nu eens geen echte haast om dit wetsvoorstel af te handelen (Behalve misschien mbt de voorgestelde 13-Jaren Klok.). Het is daarom goed dat U, de overheid, de media, de politiek en de samenleving hier eens goed naar kijkt en afvraagt, wat is redelijk, wat is evenredig, what is fair??? Onverwacht, onwetend, en automatisch verlies? En dan voor een enkeling of voor iedereen, rechtsongelijkheid of niet??
Wilt U gebruik maken van de evenredigheidstoets dan is legaal advies te adviseren, tenzij U heel duidelijk met documenten en (officiële) bewijsstukken kunt aantonen dat U ten tijde van Uw verlies van nationaliteit gebruik maakte van Uw EU-rechten op vrij verkeer. We zien redelijk veel mensen die niet goed begrijpen hoe dit werkt en wat er nodig is. Let op, dit is dus enkel mogelijk voor nationaliteitsverlies nadat de EU-rechten op vrij verkeer tot stand kwam, dus pas na 01 november 1993. Dit kunt U ook niet gebruiken als U een EU-nationaliteit had of kreeg, want dan had U via dat land nog EU rechten op vrij verkeer. Er zijn nog andere dingen waar op te letten. Overheidsvragen formulier en informatie hier. We zullen onze eigen info pagina’s hierop nog gaan bijwerken.
Hoeveel?
Omdat de overheid en het CBS niet goed kan nagaan hoeveel Nederlanders in den Vreemde wonen, of ook een andere nationaliteit hebben, of hun Nederlanderschap hebben verloren, moeten we dus voorzichtig zijn met schattingen. Wel meet de overheid dat er zo’n 2000 paspoort aanvragen per jaar zijn die afgewezen worden omdat men de nationaliteit niet kan bewijzen of niet meer heeft. Sinds de grote wetswijziging van 1985 en de 2de problematische versie van de zogenaamde 10-Jaren Klok zijn dat er dus al zo’n 72000. Maar dat getal kan nog veel hoger zijn. Immers worden veel paspoort aanvragen niet eens ingenomen en word men via telefoon of bij de balie, na het innemen van het paspoort, vaak weggestuurd. Of men leest op de website van de overheid dat men niet meer Nederlander is en neemt aan dat de informatie correct is (niet altijd voor iedereen hetzelfde resultaat). Deze evenredigheidstoets en dit wetsvoorstel is trouwens ook beperkt tot een veel kleiner aantal voormalige Nederlanders, namelijk diegene die een niet-EU nationaliteit kregen of hadden en gebruik maakten van hun EU vrij verkeer rechten. Hoeveel zijn dat er?
Hoe nu verder?
Op het ogenblik is het voor het proces van een wetsvoorstel nog vroeg dag. Vandaag behandelde de Commissie-regeling van werkzaamheden van de tweede kamer dit wetsvoorstel. Die gaan het op de agenda’s zetten en pas later zal het bij de tweede Kamerleden zelf op de tafel komen. Tegen die tijd zullen we waarschijnlijk wel weer acties zien van belangenorganisaties om hier de juiste aandacht aan te geven.
Kris von Habsburg, namens Nederlanders in den Vreemde en Habsburg Legal Services ltd
Arend van Rosmalen LL.M., Mynta Law
Mr. A.G. Kleijweg, Advocatenkantoor Kleijweg
Mevrouw mr Wytzia Raspe, Juridisch Adviseur en blogger van www.vreemdelingenrecht.com
Antonietta Sgherzi namens de Stichting GOED
(je naam hierbij? neem contact op)